اعتراض اجتماعی در شعر قیصر امین‌پور

ادب اعتراض، مقوله‌ای از ادبیات است که طی آن هنرمند به منظور بیان مشکلات جامعه و روشنگری و آگاهی ‌بخشی، نارضایتی خود را از وضع موجود ابراز می‌دارد. شاعران متعهد، به واسطۀ رسالت و مسئولیتی که بر دوش خود احساس می‌کنند، نسبت به نابهنجاری‌های گوناگونی که به ویژه در ساختار اجتماعی و سیاسی می‌بینند، واکنش نشان می‌دهند. در ادبیات سنتی شاعرانی نظیر ناصرخسرو، سنایی، سعدی و حافظ و عبید زاکانی برای تحقق آرمان‌هایشان، اشعاری گاه صریح و روشن و گاه در لفافه و سربسته با ابزارهایی چون، رمز، کنایه، پندواندرز، هجو و طنز عرضه کردند. انقلاب مشروطه و کودتای 28 مرداد و حتی ادبیات هشت سال دفاع مقدس، مهم‌ترین ادواری هستند که شاعرانی معترض و آتشین سخن در دامان خویش پرورانده‌اند.  قیصر امین‌پور یکی از شاعرانی است که با وجود شخصیت صلح‌جو و آرامش‌طلبی که دارد، ابعاد گوناگون اعتراضات اجتماعی، مذهبی، سیاسی و حتی فلسفی در آثار وی دیده می‌شود. قیصر، شاعری عدالت‌خواه است و روحیۀ اعتراضی و عدالت‌خواۀ او در اغلب آثارش به چشم می‌خورد. وی از «من» شخصی می‌گذرد و به «من» جهانی می‌رسد و به این ترتیب ابعاد گوناگون اعتراض را به تصویر می‌کشد. سه محور بنیادین اعتراض در شعر قیصر، شامل استکبارستیزی و اندیشه‌های ضد جنگ شاعر در قالب اعتراضات سیاسی؛ افکار پرسش‌گرایانه پیرامون نظام هستی، در قالب اعتراضات فلسفی؛ و نکوهش نابهنجاری‌هایی گوناگون اجتماع در قالب اعتراضات اجتماعی است. قیصر در قلمرو اعتراض شاعری میانه‌رو است. با این حال «چراها» و «دردها» در آثار قیصر بیانگر دغدغۀ ویژۀ او نسبت به جامعۀ پیرامون خود است که این مقاله، به این بخش از اندیشه‌های قیصر اختصاص یافته است.